Orkiestra Dęta OSP Skomielna Biała

Działalność orkiestry dętej w Skomielnej Białej od początku łączy się z rodziną Maciołów z roli Handzlowej. Młodzi muzycy z tej rodziny w 1928 roku założyli muzykę smyczkową zwaną „Handzlową”. Pierwszymi jej członkami byli: Władysław Macioł, Franciszek Macioł, Stanisław Macioł oraz Józef Bal i Walenty Bal.

W początkowym okresie konkurowali oni z muzyką „Słowiakowa”, którą prowadził ówczesny organista Władysław Kołpak. W wyniku tej rywalizacji, członkowie muzyki„Handzlowa” postanowili swoją kapelę powiększyć i przekształcić w orkiestrę dętą. Pierwsza decyzja dotyczyła zakupu instrumentów. Myśl była piękna, zapał i chęci – wielkie, ale realizacja tych planów bardzo trudna. To były ciężki czasy. Na wsi panowała bieda. Brakowało pieniędzy,
a instrumenty muzyczne, szczególnie dęte, sporo kosztowały.

Z pomocą przyszedł Sebastian Bal z roli Handzlowej, ojciec muzykantów – Józefa i Walentego – który pożyczył tworzącej się orkiestrze pieniądze na zapłacenie pierwszej raty za instrumenty, ale również własnym majątkiem poręczył wekslową pożyczkę na spłatę dalszych rat. Dalszymi poręczycielami weksli byli Józef Miśkowiec z roli Śmietanowej, Andrzej Macioł i Andrzej Kościelniak z roli Biedroniowej. Instrumenty zakupiono w Krakowie. Jeździł po nie furmanką konną wspomniany już Sebastian Bal. Nie wiemy dziś, ile kosztowały. Dokumenty oraz wykupione weksle spłonęły na początku II wojny światowej. Pieniądze na spłatę rat orkiestra zdobywała grając na festynach, weselach, imieninach, a w okresie świąt Bożego Narodzenia – kolędując. W 1930 roku Franciszek Macioł, który był duszą i głównym organizatorem muzyki, został powołany do wojska. Pod jego nieobecność kierownictwo nad orkiestrą objął kapelmistrz Władysław Gromala z Łętowni.

Próby odbywały się wówczas w domu Sebastiana Bala dwa razy w tygodniu. Za każdą lekcję kapelmistrz otrzymywał wynagrodzenie w wysokości 5 zł. W tamtych czasach na 5 złotych trzeba było pracować dwa i pół dnia. Na zapłatę dla kapelmistrza członkowie orkiestry składali się sami. Wkrótce wybrano zarząd orkiestry w skład którego weszli: kierownik szkoły Kazimierz Czopkiewicz, jako sekretarz/prezes, ks. proboszcz Michał Sitarz i kapelmistrz Władysław Gromala, jako członkowie zarządu, a Sebastian Bal, Andrzej Kościelniak i Andrzej Macioł, jako gospodarze zarządu.

14 czerwca 1931 roku zatwierdzono statut Katolickiego Stowarzyszenia Muzycznego „Kapela” w Skomielnej Białej. W statucie, jako cel działalności stowarzyszenia wpisano: „Utworzenie oddziału muzyki instrumentalnej dla kulturalno-oświatowych miejscowych i okolicznych potrzeb, jak: festyny, przedstawienia, obchody patriotyczne i inne uroczystości świeckie czy kościelne, prywatne czy publiczne. Sprawy polityczne wykluczone z zakresu działań Stowarzyszenia”. Członkami-założycielami zostali: Józef Miśkowiec, Sebastian Handzel, Józef Bal, Sebastian Bal, Władysław Macioł, Andrzej Macioł, Władysław Gromala, Walenty Bal, Jan Kościelniak, Sebastian Matuła, Józef Handzel, Andrzej Kościelniak, Jan Gacek, Stanisław Macioł, Wojciech Macioł, Andrzej Gacek, Sebastian Miśkowiec, Franciszek Biedroń, Józef Bala, Józef Bal, Franciszek Miśkowiec i Kazimierz Czopkiewicz. Statut został oficjalnie zatwierdzony przez Wojewodę Krakowskiego dopiero jesienią 1932 roku.

Jesienią tego roku z wojska wrócił Franciszek Macioł i z powrotem przejął na swoje barki organizację działalności orkiestry oraz obowiązki kapelmistrza, zastępując Władysława Gromalę. Do swojej pracy przygotował się bardzo starannie. Fr. Macioł posiadał nie tylko wrodzone zdolności organizacyjne i muzyczne, ale umiejętności te stale doskonalił. Wiedzę pogłębiał poprzez samokształcenia i udział w kursach i szkoleniach.W tym celu ukończył m.in. kurs dyrygencki w Krakowie.

Stopniowy rozwój orkiestry zatrzymała II wojna światowa. W pierwszych dniach agresji na Polskę, wojska okupanta spaliły w Skomielnej Białej 73 budynki mieszkalne. Wraz z nimi spłonęła też część instrumentów. Działalność orkiestry została zawieszona, wznowiono ją dopiero po wojnie. Odkupiono część spalonych instrumentów muzycznych. W 1947 Stowarzyszenie Muzyczne „Kapela” w Skomielnej Białej podjęło starania o wpis do rejestru stowarzyszeń. Ówczesne władze nie pozwalały jednak na samodzielną działalność orkiestry. W 1948 Urząd Wojewódzki odmawiał wpisania  Stowarzyszenie Muzyczne „Kapela”
w Skomielnej Białej do rejestru stowarzyszeń, bowiem jak stwierdzono „powstanie takiego stowarzyszenia nie będzie odpowiadało względom pożytku społecznego, ponieważ cele wymienione w pkt. II.ust.a,b projektu statutu są już realizowane przez stowarzyszenia działające na terenie miejscowości Myślenice, Rabka, Nowy Targ i Limanowa – w związku z czym, podanie o rejestrację stowarzyszenia wymienionego w adresie załatwia odmownie”. Wtedy to orkiestra zaczęła działać przy Ochotniczej Straży Pożarnej w Skomielnej Białej. W kolejnych latach nieustannie trwało doposażanie orkiestry w instrumenty. Z pomocą przyszedł wówczas orkiestrze ks. proboszcz. Władysław Bodzek, który w 1956 roku pożyczył pieniądze na drugi Bas. 65 tys. zł, które wyłożył, było wielką pomocą z jego strony.

W okresie powojennym orkiestra wyszła ze swoją działalnością poza obręb gminy. Brała udział w przeglądach amatorskich orkiestr dętych na szczeblu powiatowym i wojewódzkim. W 1958 roku orkiestra została członkiem Zjednoczenia Polskich Zespołów Śpiewaczych i Instrumentalnych w Krakowie.

Na przełomie lat 50 i 60-tych  liczyła 18 członków. Próby odbywały się raz w tygodniu, w niedzielę, w domu Franciszka Macioła.

W 1960 roku w skład zarządu weszli: Prezes – Jan Handzel, wiceprezes – Franciszek Miśkowiec, sekretarz – Władysław Macioł, skarbnik – Sebastian Handzel, bibliotekarz – Władysław Macioł, gospodarz – Jan Kościelniak, dyrygent – Franciszek Macioł.

Tego też roku orkiestra dała jeden koncert, pięciokrotnie brała udział w akademiach i uroczystościach, miała też siedem innego rodzaju występów. W swoim repertuarze orkiestra miała wówczas utwory rozrywkowe, ludowe, religijne, patriotyczne – marsze, walce, tanga.

Przez cały czas swojego istnienia, orkiestra była związana silnie z kościołem i życiem religijnym wsi. Regularnie brała udział w pielgrzymkach do Kalwarii Zebrzydowskiej, w majówkach, uświetniała różnego rodzaju uroczystości kościelne, odpusty, procesje, wizyty kanoniczne. Do dziś wspominane są pieśni maryjne, grane w maju z wieży kościelnej. Szczególnie istotne i ważne były zwłaszcza pielgrzymki do Kalwarii, które odbywały się przy jawnej niechęci i sprzeciwie ówczesnych władz komunistycznych.

Za ich organizowanie, kapelmistrz orkiestry Franciszek Macioł był niejednokrotnie karany grzywnami. Orkiestra dotkliwie odczuła śmierć swojego wieloletniego kapelmistrza w 1989 roku. Przez kolejne lata działała tzw. siłą rozpędu, ale daleko jej było do czasów wcześniejszej świetności. Brakowało lidera, brakowało narybku w postaci nowych, młodych członków orkiestry.

W 1995 odbył się jubileusz 65-lecia. Była uroczysta msza święta, a potem uroczystości w starej remizie, z udziałem członków, sympatyków i rodzin członków orkiestry oraz zaprzyjaźnionej orkiestry OSP w Rabce-Zdroju. Życzono sobie, aby wśród uzdolnionej młodzieży znalazł się ktoś, kto swe zdolności zechce poświęcić o ofiarować naszej społeczności. W jubileuszu wzięli udział trzej żyjący jeszcze wówczas współzałożyciele orkiestry – Władysław Macioł, Franciszek Miśkowiec i Władysław Bal.

W latach 1990-2000, orkiestrę wspomagali muzycy z innych, zaprzyjaźnionych orkiestr. Na początku orkiestra grała tylko na Wielkanoc, dwa razy na odpust parafialny tj. 20 stycznia i 27 czerwca, w Dzień Strażaka i czasami przy kapliczce u Żura oraz tradycyjnie podczas pielgrzymki do Kalwarii Zebrzydowskiej.

Od 1990 roku orkiestrę zaczęto zapraszać na dożynki parafialne, a od 2003 roku powrócono do dawnej tradycji chodzenia po kolędzie. Za zebrane pieniądze kupiono nowe instrumenty. W połowie lat 90-tych zaczęło przybywać nowych i młodych ludzi. Dużą zasługę w werbowaniu nowych członków jak i w życie orkiestry wkładał Franciszek Słowiak z roli Grzonkowej.

Na początku lat 90-tych próby odbywały się w jego domu. On sam nie ograniczał się do gry, ale pomagał również pozyskiwać nowe instrumenty i pieniądze na ich zakup. Orkiestra powoli zaczęła się odradzać. Kolejne lata to już regularna działalność. Repertuar orkiestry urósł do ponad stu utworów świeckich i  takiej samej liczby pieśni, marszy i pieśni religijnych. Taki repertuar pozwalał orkiestrze grać przez kilka lub nawet kilkanaście godzin. Największa w tym zasługa była rodziny Maciołów z roli Handzlowej.

W 1998 roku kierownictwo orkiestry objął Wiesław Marek Macioł z roli Handzlowej, syn Władysława Macioła i bratanek Franciszka Macioła. W wojsku przez dwa lata szkolił się w orkiestrze wojskowej, przez trzy lata w orkiestrze szkolnej w Krakowie, kilka lat grał w orkiestrze PKP w Chabówce, a kilkanaście w orkiestrze dętej OSP Rabka-Zdrój. Wiesław Macioł rozpoczął pracę nad powiększeniem składu orkiestry, rozszerzeniem repertuaru i działalności. W 2000 roku zostały przepisane i uporządkowane wszystkie utwory. Członkom orkiestry zakupiono nowe, białe koszule strażackie. Od 2003 roku orkiestra przeszła spod opieki OSP pod opiekę Gminnego Ośrodka Kultury.

Tego samego roku do orkiestry wstąpiły dwie dziewczyny z roli Żurowej, przełamując dawny zwyczaj, który do gry w orkiestry dopuszczał jedynie chłopców i mężczyzn. W prowadzeniu orkiestry pomagał kapelmistrzowi jego syn Andrzej, który wziął na swoje barki naukę gry nowych członków.

W latach 2007-2008 roku, dzięki wsparciu władz gminy i sołectwa, OSP, sponsorów i mieszkańców wsi dokończono budowę, wyposażono i oficjalnie otwarto salę prób na poddaszu remizy OSP. Wcześniej, przez wiele lat, próby odbywały się w garażu lub szatni remizy. W 2009 roku członkowie orkiestry, w nagrodę za swoją działalność, pojechali na wycieczkę na Podlasie i Mazury, ufundowaną prze Wójta Gminy, a rok później na Słowację.

W 2012 roku orkiestra została zaproszona do udziału w obchodach 80-lecia schroniska PTTK na Luboniu Wielkim. W 2013 roku, po 43 latach gry, z kierowania orkiestrą zrezygnował Wiesław Marek Macioł, przekazując pałeczkę w sztafecie pokoleń synowi Andrzejowi.

Orkiestra w 2018 roku po raz drugi (wcześniej w 2007 roku) otrzymała nagrodę Gminy Lubień za osiągnięcia w dziedzinie twórczości artystycznej, upowszechniania i ochrony kultury oraz promowania gminy.

Przez wszystkie lata swojej historii orkiestra mocno angażowało się w życie wsi. Orkiestra występowała m.in. podczas organizowanego rokrocznie wyścigu kolarskiego, dożynek wiejskich, na festynach i piknikach, podczas uroczystości państwowych i gminnych, na mszach świętych, spotkaniach strażaków, odpustach parafialnych, majówkach, drodze krzyżowej, pasterce, podczas pielgrzymek do Kalwarii Zebrzydowskiej i na koncertach papieskich w Wadowicach. Tradycyjne też obecna była i jest na ślubach i pogrzebach obecnych i byłych członków orkiestry oraz ich najbliższych krewnych.

Średnio orkiestra koncertuje 26 razy rocznie i aktualnie liczy 28 członków (rok 2020).

Zarząd orkiestry:

  • Gacek Grzegorz – kapelmistrz
  • Macioł Andrzej – kierownik
  • Macioł Marian – skarbnik
  • Jaromin Krzysztof  – gospodarz

 

Kontakt z orkiestrą:
Macioł Andrzej
tel. 788 896 402
email: andmac83@gmail.com

Tekst udostępniony dzięki uprzejmości p. Roberta Miśkowca oraz OSP Skomielna Biała.
Zdjęcia p. Zbigniew Kraus:  skomielna.info